Thời gian qua, nhiều cán bộ cấp cao, thậm chí lãnh đạo trong tứ trụ đã phải rời khỏi chức vụ do vi phạm kỷ luật. Cụ thể là ông Nguyễn Xuân Phúc vào đầu năm 2023 đã thôi giữ các chức vụ trong đảng như Ủy viên Bộ Chính trị và Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá 13, cũng như hai chức vụ trong chính quyền là Chủ tịch nước và Chủ tịch Hội đồng quốc phòng, an ninh nhiệm kỳ 2021-2026. Ông bị cho là chịu trách nhiệm chính trị của người đứng đầu khi để nhiều cán bộ, trong đó có hai phó thủ tướng và ba bộ trưởng có vi phạm và khuyết điểm, gây hậu quả rất nghiêm trọng.
Hơn một năm sau, tháng 3 năm 2024, Quốc hội Việt Nam chính thức miễn nhiệm chức Chủ tịch nước đối với ông Võ Văn Thưởng bởi trước đó ông Thưởng đã nộp đơn từ chức trước Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, sau một năm 18 ngày giữ chức vụ này. Theo báo cáo của Ủy ban Kiểm tra Trung ương, ông Võ Văn Thưởng đã vi phạm Quy định về những điều đảng viên không được làm. Những vi phạm, khuyết điểm của ông Võ Văn Thưởng đã gây dư luận xấu, làm ảnh hưởng đến uy tín của đảng, Nhà nước và cá nhân.
Một tháng sau, đến lượt ông Vương Đình Huệ từ chức. Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam chính thức ra thông báo rằng, những vi phạm, khuyết điểm của ông Vương Đình Huệ đã gây dư luận xấu, làm ảnh hưởng đến uy tín của Đảng, Nhà nước và cá nhân.
Có thể ông Chiến đang ngầm chỉ trích ông Nguyễn Phú Trọng vì ông Trọng đã bi phạm điều lệ Đảng khi tham quyền cố vị ngồi ghế Tổng bí thư tới ba nhiệm kỳ. Có lẽ ông Chiến đang chửi xéo ông Trọng. – ông Trần Anh Quân
Mới đây, tại phiên họp thứ 33 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, ông Đỗ Văn Chiến phát biểu rằng, cử tri và Nhân dân bày tỏ sự đau xót khi một số cán bộ cấp cao đã vi phạm những điều đảng viên không được làm, mất uy tín, không thể tiếp tục đảm nhiệm trọng trách được Đảng và Nhân dân giao phó.
Ông Trần Anh Quân, một nhà hoạt động xã hội ở Sài Gòn, nêu quan điểm của ông:
“Theo tôi, ông Chiến phải nói rõ, Nhân dân ở đây là Nhân dân nào? Ông Chiến khảo sát như thế nào mà nói là người dân đau xót? Còn nếu không đưa ra được bằng chứng khảo sát thì rõ ràng ông Chiến đang nói láo trước Quốc hội và đang thể hiện sự trơ trẽn trước người dân.
Thực tế, tôi thấy người dân rất phẫn nộ khi những cán bộ cấp cao như chủ tịch nước, chủ tịch Quốc hội bị phát hiện tham nhũng, và người dân cũng rất hả hê khi lãnh đạo cao cấp bị kỷ luật, mất chức hay vào tù. Không có Nhân dân nào đau xót cả. Nếu có đau xót thì chỉ có đảng viên và người nhà của họ đau xót mà thôi.
Có thể ông Chiến đang ngầm chỉ trích ông Nguyễn Phú Trọng vì ông Trọng đã bi phạm điều lệ Đảng khi tham quyền cố vị ngồi ghế Tổng bí thư tới ba nhiệm kỳ. Có lẽ ông Chiến đang chửi xéo ông Trọng”.
Cuối năm 2022, Phó Thủ tướng Thường trực Phạm Bình Minh chính thức thôi giữ chức Ủy viên Bộ Chính trị và Ủy viên Trung ương đảng Khóa XIII; phó Thủ tướng Vũ Đức Đam thôi giữ chức Ủy viên Trung ương Đảng. Ông Phạm Bình Minh bị cho phải chịu trách nhiệm trong vụ tham nhũng qua các chuyến bay giải cứu vào mùa dịch COVID-19; còn ông Vũ Đức Đam là vụ bộ xét nghiệm n-CoV-2 của Công ty Cổ phần Việt Á.
Mới đây nhất, Ban Chấp hành Trung ương đã xem xét cho thôi các chức vụ, nghỉ công tác đối với bà Trương Thị Mai – Ủy viên Bộ Chính Trị, Thường trực ban Bí Thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII. Lý do được Ủy ban Kiểm tra Trung ương nêu ra, là bà Mai đã có một số vi phạm, khuyết điểm trong việc thực hiện Quy định về những điều đảng viên không được làm, Quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng; ảnh hưởng đến uy tín của Đảng và cá Nhân.
Một số người dân mà RFA hỏi chuyện đều cho rằng, họ không đau xót mà còn vui mừng khi thải hồi các loại cán bộ từ cấp thấp đến cấp cao là những con sâu mọt hại nước, hại dân. Nhà báo Nguyễn Khắc Toàn thì cho rằng:
“Người dân và dư luận trong nước cũng như công luận quốc tế cũng thấy là chưa thỏa đáng, là bởi không biết rõ những người này vi phạm về việc gì, đã vi phạm điều gì trong 19 điều Bộ chính trị đưa ra cách nay mấy năm mà đảng viên không được làm? Không có gì cụ thể cả, trong khi người dân thì cho rằng, đã vi phạm luật pháp đến mức phải từ chức thì về mặt luật pháp cũng phải bình đẳng như những công dân khác là phải chịu xử lý về mặt hình sự chứ không thể nào ‘hạ cánh an toàn’ được. Được nghỉ hưu với số tài sản không rõ là bao nhiêu thì nhân dân không thấy đau xót mà chỉ thấy chưa thỏa đáng”.
Một nhà quan sát chính trị ở Hà Nội nói với RFA:
“Các tổ chức đảng có rất nhiều trung tâm để nghiên cứu dư luận dưới sự chỉ đạo của ban tuyên giáo trung ương và ban tuyên giáo các tỉnh. Dư luận xã hội họ tập trung là khen chế độ, khen đảng. Bà Nguyễn Thị Quyết Tâm hồi còn làm chủ tịch Hội đồng Nhân dân TP.HCM từng nói không có ai chửi đảng mà.
Nhưng thực tế ngoài xã hội, mỗi khi có cán bộ bị kỷ luật hay vào tù thì Nhân dân vỗ tay. Nghe ông nào chết thì dân nói khui bia… như thế có đau xót không? Bây giờ, việc lãnh đạo đứng trước vành móng ngựa hay vào tù trở thành trò cười cho bàn dân thiên hạ. Đó là lỗi hệ thống.
Theo nhà quan sát này, nếu muốn biết Nhân dân có đau xót hay không thì yêu cầu Bộ chính trị, Ban chấp hành trung ương hãy công bố tội của từng người bị cho thôi tất cả các chức vụ, bị khai trừ đảng, chứ không thể nói chung chung là có khuyết điểm. Ông kết luận:
“Bây giờ ‘hạ cánh an toàn’ rồi tiêu xài 10 đời không hết tài sản do tham ô thì hết sức bất công với Nhân dân. Làm sao mà Nhân dân đau xót cho được. Dân chỉ thấy đau xót vì ở Việt Nam có hai loại luật: luật cho quan và luật cho dân”.
Việc hàng loạt quan chức cao cấp vi phạm nhưng không bị truy cứu trách nhiệm hình sự, mà chỉ từ chức là xong, đã gây bất bình trong công chúng. Dư luận vẫn chưa quên câu nói từ năm 2017 của Bộ trưởng Mai Tiến Dũng, Chủ nhiệm văn phòng Chính phủ khi nói về vụ Đồng Tâm: “Nếu ta sai, ta sẽ xin lỗi dân. Nếu dân sai thì dân phải chịu trách nhiệm trước pháp luật”.